XRP Nedir? Ripple Yıllara Göre Fiyat Grafiği
Ripple, finansal işlemler için hem kripto para hem de dijital ödeme ağı görevi gören bir teknolojidir. İlk olarak 2012'de piyasaya sürülmüştür ve Chris Larsen ve Jed McCaleb tarafından kurulmuştur. Ripple'ın ana amacı, bankalar ve para birimleri arasında işlem yapan finansal aracılar tarafından kullanılan, uluslararası para ve varlık transferi için kullanılan SWIFT sistemine benzer bir sistemle varlık transferi ve para havale sistemi kurmaktır. Ağda kullanılan coin, önceden hazırlanmakta ve XRP sembolünü kullanmaktadır. Ripple, şirketin ve ağın adıdır ve XRP, ağ üzerinde kullanılan kripto paradır. XRP'nin amacı, iki para birimi veya ağ arasında bir tür geçici yerleşim katmanı değeri olarak bir ara değişim mekanizması olarak hizmet etmektir.
Ripple, ABD doları, Japon yeni, Euro, Litecoin veya Bitcoin gibi kripto paralar olsun, herhangi bir biçimde sorunsuz para transferine izin veren açık kaynaklı ve eşten eşe merkeziyetsiz bir platformdur. Ripple, küresel bir ödeme ağıdır ve müşterileri arasında büyük bankaları ve finansal hizmet şirketleri yer almaktadır. XRP, farklı para birimleri arasında hızlı dönüşümü kolaylaştırmak için Ripple'ın sunduğu ürünlerin tamamında kullanılmaktadır.
Sistemin nasıl çalıştığını anlamak için, işlemin her iki ucundaki iki tarafın parayı almak için tercih ettikleri aracıları kullandığı bir para transferi yapısı düşünülebilir. Ripple, aslında dijital bir para havale hizmeti görevi görür. Para havalesi, gerçekte herhangi bir fiziksel para hareket etmeden, genellikle sınırlar ötesinde para transferi yapmanın gayri resmi bir yöntemidir.
Örneğin Ömer'in farklı bir şehirde veya ülkede yaşayan Ali'ye 100 lira göndermesi gerektiğini düşünelim. Ömer, Ali'ye göndereceği para için transferi yerel bir finans şirketi veya banka aracılığıyla gerçekleştirir. Ömer, ayrıca gönderdiği parayı Ali'nin alabilmesi için doğru cevaplaması gereken gizli bir şifre sağlar. Aracı finans şirketi veya banka, Ali'yi işlem ayrıntıları (alıcı, geri ödenecek tutar ve parola) konusunda uyarır. Ömer, Ali'ye doğru bilgileri sağlarsa, Ali kendisine gönderilen 100 lirayı alabilir. Ömer'in gönderdiği para, aracı finans şirketinin veya bankanın hesabından yapılır, bu da aracı finans şirketinin veya bankanın Ali'ye 100 lira borcu olduğu anlamına gelir (bu daha sonraki bir tarihte ödenecektir). Aracı finans şirketi veya banka, Ömer ile kararlaştırdığı bir günde ödenecek tüm borcunun bir günlüğünü kaydedebilir veya borcu dengeleyecek karşı işlemler yapabilir. Örneğin, aracı finans şirketi veya banka aynı zamanda Mustafa ile çalışıyorsa ve Kamil, Mustafa'nın çalıştığı şirket veya banka aracılığıyla Emel'e 100 lira aktarması gerekiyorsa, Emel'e Ömer'in hesabından ödeme yapılacağı için bu, Mustafa'ya borçlu olunan 100 lirayı dengeleyecektir.
Bu örnek her ne kadar biraz karmaşık olsa da, Ripple sisteminin nasıl çalıştığının temellerini göstermek için yeterlidir. Yukarıdaki örnekten, bir işlemi başlatmak için aracılara güvenin gerekli olduğu görülebilir; Ömer, Ali, Mustafa, Emel, aracı finans şirketi veya bankalar arasında tam bir güven şartı aranmaktadır ve sistem bu güvene dayalı olarak çalışmaktadır.
Ripple, işlem yapmak isteyen iki taraf arasındaki güven için Blockchain ile bağlantı olarak çalışan ağ geçidi olarak bilinen bir ortamı kullanır. Ağ geçidi, Ripple ağı üzerinden para birimlerini alan ve halka açık adreslere gönderen kredi aracısı olarak hareket eder. Herkes veya herhangi bir şirket, kayıt ettirene para alışverişi yapmak, likiditeyi korumak ve ağdaki ödemeleri aktarmak için aracı olarak hareket etme yetkisi veren bir ağ geçidini kaydedebilir ve açabilir.
Ripple'ın kripto parası XRP, diğer para birimleri arasında köprü para birimi görevi görür. Herhangi bir para biriminin başka bir para birimiyle değiştirilmesini kolaylaştıran herhangi bir itibari para/kripto para arasında ayrım yapmaz. Ağdaki her para biriminin kendi ağ geçidi bulunur; örneğin, CADBluzelle, BTCbitstamp ve USDsnapswap. Ömer, Ali'ye verdiği hizmet için ödeme yöntemi olarak Bitcoin'i seçtiyse, Ömer'in mutlaka Bitcoin'e sahip olması gerekmez. Ödemeyi ağ geçidine Türk lirası (TRY) olarak gönderebilir ve Ali, ağ geçidinden ödemesini Bitcoin olarak alabilir. Öte yandan bir tam işlem başlatmak için bir ağ geçidine ihtiyaç bulunmamaktadır; Ripple, kullanıcılar arasında bir güven zinciri oluşturarak birden fazla ağ geçidi kullanımına izin vermektedir.
Bir ağ geçidi ile bakiye tutmak, kullanıcıyı karşı taraf riskine maruz bırakır. Bu risk, geleneksel bankacılık sisteminde de bulunmaktadır. Ağ geçidi sorumluluğunu yerine getirmezse, kullanıcı bu ağ geçidinde tutulan parasını kaybedebilir. Bu nedenle, bir ağ geçidine güvenmeyen kullanıcılar, "güvenilmeyen" ağ geçidiyle ilgilenen güvenilir bir ağ geçidiyle işlem yapabilir. Bu şekilde IOU, güvenilir veya kredibilitesi olan sertifikalı ağ geçidi üzerinden işlem görür. Bir kullanıcının Bitcoin'i başka bir kullanıcının IOU'su veya yükümlülüğü olmadığı için karşı taraf riski Bitcoin'ler (ve çoğu altcoin) için geçerli değildir.
Ripple ağı, Bitcoin gibi bir iş kanıtı (PoW) sistemi veya Nxt gibi bir hisse kanıtı (PoS) sistemi ile çalışmaz. Bunun yerine, sistemdeki hesap bakiyelerini ve işlemleri doğrulamak için işlemler bir konsensüs protokolüne dayanır. Konsensüs, çifte harcamayı önleyerek sistemin bütünlüğünü iyileştirmeye çalışır.
Birden fazla ağ geçidi ile bir işlem başlatan, ancak aynı 100 lirayı ağ geçidi sistemlerine göndermeye çalışan bir Ripple kullanıcısı, ilk işlem hariç tüm işlemleri silmiş olur. Bireysel dağıtık düğümler (nodes), önce hangi işlemin yapıldığına fikir birliği ile karar verir. İşlem onayları anında gerçekleşir ve yaklaşık beş saniye sürer. Kimin düğüm kuracağına ve işlemleri onaylayacağına karar veren bir merkezi otorite bulunmadığı için, Ripple platformu merkeziyetsiz olarak tanımlanmaktadır.
Ripple, herhangi bir kullanıcı veya ağ geçidi için tüm IOU'ları belirli bir para biriminde takip eder. Ripple cüzdanları arasında meydana gelen IOU kredileri ve işlem akışları, Ripple konsensüs defterinde (Blockchain) tutulur ve tüm bu bilgilere herkese açıktır. Ancak finansal işlem geçmişi herkese açık olarak kaydediliyor ve Blockchain üzerinde kullanıma sunuluyor olsa da veriler herhangi bir kişinin veya işletmenin gerçek kimliği veya hesabıyla bağlantılı değildir. Bununla birlikte, tüm işlemlerin (yani Blockchain'in) halka açık kaydı, bilgileri anonimleştirme önlemlerine açıktır.
Ripple'ın ihraç ettiği kripto para XRP'yi, başta kripto para borsası Binance olmak üzere, FTX, Bitstamp, Gate.io, Paribu ve BtcTurk gibi birçok yabancı ve yerli merkezi kripto para borsasından alınıp satılabilmektedir. XRP almak yani ona yatırım yapmak isteyen herhangi bir yatırımcı bu kripto para borsaları üzerinde alım satım işlemlerini kolay bir şekilde gerçekleştirebilir.
Kripto paralar yüksek volatilitenin bulunduğu bir piyasanın üyeleridir. XRP'de bu piyasanın önemli bir parçasıdır ve yüksek volatilite gösteren spekülatif bir varlıktır. XRP'de tüm zamanların en yüksek seviyesi 4 Ocak 2018 tarihinde 3,84 dolarla kaydedilmiştir. Kripto para o tarihten beri değerini yüzde 90'ın üzerinde kaybetti ve bu rehberin hazırlandığı sırada 0,3749 dolardan işlem görmektedir.
Her ne kadar kripto paraların gelecek fiyatlarını tahmin etmek oldukça zor olsa da algoritmik tahmin sistemleri ile dikkat çekici fiyat tahminleri sağlanmaktadır. Popüler algoritmik fiyat tahmin sistemi Wallet Investor'ın verileri XRP fiyatının 1 yıl içinde 0,60 dolara, 5 yıl içinde ise 1,44 dolara yükseleceğini göstermektedir.
Takvimler 22 Aralık 2020'yi gösterdiğinde ABD'nin finansal düzenleyicisi Menkul Kıymetler ve Borsa Komisyonu (SEC), 2013 yılından itibaren XRP olarak bilinen dijital varlık aracılığıyla fon topladığı iddiasıyla Ripple'a dava açtı. SEC'in açtığı davada hedefte yalnızca şirket yok, iki üst düzey Ripple yöneticisi de bulunuyor. Ripple, şu anda ABD ve dünya çapında XRP ile lisanssız menkul kıymet satışı yapıldığı iddiasıyla 1.3 milyar dolarlık dava ile karşı karşıya.
O tarihten beri SEC ile Ripple arasında devam eden davada mahkemeden Ripple lehine birçok ara karar çıktı. Kimi piyasa uzmanına ve davayı yakından takip eden avukatlara göre en sonunda mahkemeden Ripple'ın lehine bir karar çıkacak. Yine de davanın seyrinin ne yönde evrileceğini şimdiden öngörmek pek mümkün değil çünkü SEC'in yapabileceği herhangi bir sürpriz hamle davanın seyrini değiştirebilir. Tüm bunlarla birlikte birçok uzman, SEC'in açtığı XRP davasının 2023 içinde sonuçlanacağını tahmin ediyor.
Kripto paraların yüksek voaltiliteli spekülatif varlıklar olmasından dolayı onlarla ilgili geleceğe dönük tahminlerde bulunmak son derece zordur ancak SWIFT'in yerini alma mücadelesi veren XRP'nin bu hedef doğrultusunda ilerleyişi oldukça büyüleyici. Şirket, bunun için birçok banka ve finans şirketi ile birlikte çalışmaktadır. Türkiye'den Akbank'ta Ripple ile çalışmaktadır. Bu da XRP coin için son derece pozitiftir. Özellikle SEC ile Ripple arasındaki davanın Ripple lehine sonuçlanması XRP'yi pozitif yönde etkileyeceği bilinen bir gerçek. Bu nedenle yatırımcıların SEC'in açtığı davayı yakından takip etmesi ve XRP'nin geleceğinin büyük oranda bu dava ile şekilleneceğini aklından çıkarmaması gerekiyor.
